'Wie hier straks mag werken, heeft geluk'

Vanaf 2023 verhuizen 3.800 Vlaamse ambtenaren naar een circulair kantoorgebouw in de Brusselse Noordwijk, op de plek waar vandaag de WTC-torens staan. Het project, dat de voorlopige naam Kantoor2023 kreeg, haalt de score ‘uitstekend’ op de duurzaamheidsmeter GRO en wordt een primeur in Vlaanderen op vlak van circulair bouwen. Almut Fuhr, consulent duurzaam bouwen bij Het Facilitair Bedrijf en geestelijke bedenker van GRO, licht toe.

Hoogst mogelijke score

Kantoor2023 haalt de hoogst mogelijke score op de duurzaamheidsmeter GRO. Hoe hebben jullie dat voor elkaar gekregen?

Almut Fuhr: 'Het is inderdaad uitzonderlijk dat een gebouw de score ‘uitstekend’ haalt. De criteria waarmee we duurzaamheid meten, vertalen zich in concrete eisen die soms moeilijk met elkaar te verzoenen zijn. Een klassiek voorbeeld is daglicht. Als je voor veel daglicht zorgt, kan dat tot oververhitting leiden in de zomer, met als resultaat hogere temperaturen binnen.'

'Bij het ontwerpen van Kantoor2023 is van bij de eerste pennenstreek met zoveel mogelijk factoren rekening gehouden. Dankzij die geïntegreerde aanpak haalt het gebouw een uitstekende score. Iedereen werkte samen, het is de verdienste van een enorm gedreven team.'

Het ontwerp scoort goed op alle vlakken en is gunstig voor zowel people, planet als profit. In welke zin zal Kantoor2023 een fijne plek zijn voor people, meer concreet de Vlaamse ambtenaren?

'Op veel vlakken! Het begint al bij de ingang. Kantoor2023 zal het A++-label halen van Inter, het Vlaams expertisecentrum in toegankelijkheid, en zal dus uitstekend toegankelijk zijn voor iedereen. Niet alleen voor mensen met een beperking, ook voor leveranciers met grote pakketten, bijvoorbeeld. Kortom, voor elke bezoeker of gebruiker van het gebouw.'

'Verder scoort het ontwerp goed op akoestiek, zal er veel daglicht zijn, een panoramisch zicht, een uitstekende binnenluchtkwaliteit… Echt, de Vlaamse ambtenaren die hier straks zullen werken, hebben geluk. De kwaliteit van de leefomgeving zal zeer hoog liggen.'

'Wat ook opvalt, is dat Kantoor2023 een sociaal veilig ontwerp is. De mix van kantoren en woonverdiepingen voorkomt dat het hier ’s avonds doods is. Publieke plekken zoals een sportcentrum, horecazaken, een serre …  zorgen ervoor dat hier ook buiten de kantooruren iets te beleven valt. En dat overal. Het gebouw heeft geen achtergevel, alle zijden zijn evenwaardig en even actief.'

Hoe zorgzaam gaat Kantoor2023 om met de tweede pijler, planet?

'Op dit vlak steken we er echt bovenuit. Vooral de manier waarop we met materialen omgaan, is uniek. Momenteel zijn we bezig met de ontmanteling van de twee WTC-torens. De radiatoren, de plafonds, de tapijttegels … gaan er allemaal uit. Toch beschouwen we dit niet als afval, maar als grondstoffen. Ze gaan ook niet naar het stort, maar worden opnieuw gebruikt, verkocht of gerecycleerd zodat de kringloop zich sluit. Zo kunnen we tot 95% van het materiaal recupereren of recycleren.'

'Hoe dat in zijn werk gaat? Vooraf is elk materiaal minutieus in kaart gebracht. Je moet je dat voorstellen als een gigantische excelfile waarin alle materialen en hun specificaties staan opgelijst, samen met de hoeveelheid, de exacte locatie… Daarmee gaat het afbraakbedrijf aan de slag.'

'Het is logistiek een hele uitdaging om de gedemonteerde materialen tijdelijk te stockeren en de juiste hoeveelheid vrachtwagens op het juiste moment te voorzien om de materialen af te voeren. Eind 2019 zal de ontmanteling afgerond zijn, dan begint de echte sloop. Alleen de ondergrondse verdiepingen en de circulatiekernen blijven behouden.'

 Primeur voor Vlaanderen

 'Ook de nieuwe materialen die we zullen gebruiken bij de opbouw krijgen een materialenpaspoort en worden geïnventariseerd. Als je exact weet welke materialen op welke plek zijn gebruikt, kun je ze makkelijk terugvinden, als een materiaal vervangen moet worden. Dankzij het materialenpaspoort zijn de technische eigenschappen en levensduur bekend en weet je hoe dit materiaal gedemonteerd moet worden.'

'Je gebouw wordt zo een grondstoffendepot, een plaats waar materialen voor de toekomst worden gestockeerd. Deze toekomstgerichte visie bepaalt ook de keuze van materialen. Je zal in Kantoor2023 bijvoorbeeld nauwelijks verlijmde platen vinden, want die gaan onherroepelijk stuk als je ze probeert te demonteren. Meer dan 30 materialen zijn zelfs cradle to cradle-gecertifieerd, zoals het glas, de vloerbekleding, het beton... Er zijn al gebouwen die bepaalde circulaire principes volgen, maar een zo'n verregaande circulariteit is voor Vlaanderen een primeur.'

Energiezuinig

Een toekomstgericht en makkelijk aanpasbaar gebouw dient ook de derde pijler: profit. Zijn er nog meer manieren waarop Kantoor2023 ook economisch zal renderen?

‘Alles in het gebouw is zo ontworpen dat het makkelijk schoon te houden is. Aandacht voor onderhoud, voor schoonmaak, ook dat hoort bij duurzaam en circulair bouwen. Nog een voorbeeld: de investeerder van Kantoor2023 – Befimmo – onderhandelt momenteel met leveranciers over terugnamegaranties. Er wordt dan contractueel bepaald dat bijvoorbeeld de tapijtleverancier het tapijt na een aantal jaar terugneemt en recycleert. Het tapijt heeft op dat moment nog restwaarde omdat het als grondstof voor een nieuw exemplaar kan dienen.’

Een ambitieus project! Maar zal Kantoor2023 binnen de vooropgestelde termijn en budget kunnen worden gerealiseerd?

‘Even voor het goede begrip: de Vlaamse overheid is geen eigenaar van Kantoor2023, maar zal de kantoren voor een periode van 18 jaar huren van Befimmo. Zij zijn bouwheer en dragen dus de eindverantwoordelijkheid voor timing en budget. Maar ik heb er alle vertrouwen in. Ons team heeft dit dossier bijzonder grondig voorbereid, de beste garantie voor een vlotte realisatie.’

‘Befimmo heeft ons zelfs gefeliciteerd met de volledigheid van ons dossier! En verder hebben we natuurlijk ook al jaren ervaring met de bouw en de inhuizing van onze Vlaams Administratieve Centra in Leuven, Gent, Brugge en van het Herman Teirlinckgebouw in Brussel. Dat kantoor is mooi binnen het afgesproken budget en timing gerealiseerd.’

Zal Kantoor2023 ook een energiezuinig gebouw blijken?

‘Absoluut. Het E-peil dat is berekend volgens Vlaamse normen is het laagste van alle gebouwen van de Vlaamse overheid. Voor de kenners: E15. We krijgen een bijna-energieneutraal gebouw. Dat betekent dat we weinig energie zullen nodig hebben voor verwarming, ventilatie, koeling… én dat we die energie halen uit hernieuwbare bronnen.’

‘Er komen zonnepanelen op het dak, maar ook in de luifels aan de gevels die tegelijk als zonnewering zullen dienen. Verder werken we met een koude-warmteopslagsysteem waarbij een warmte- en koude-uitwisseling met het grondwater geïnstalleerd wordt, kiezen we voor energiezuinige toestellen…’

Proefproject

Wat vind je zelf het bijzonderste aan dit project?

‘In de eerste plaats de totaliteit van dit project. We worden een bijna-energieneutraal gebouw, met een hoog visueel comfort, we zetten in op biodiversiteit … We scoren zo goed op zoveel duurzaamheidsaspecten, dat is ongezien. We zien dit als een proefproject op grote schaal dat ons de kans geeft veel nieuwe dingen te realiseren en te bewijzen dat circulair bouwen ook op deze grootte kan. In het bijzonder ben ik zeer enthousiast over het materiaalgebruik. De manier waarop we materialen zullen opvolgen – zowel tijdens de afbraak als bij de bouw – is een primeur voor Vlaanderen.’

Trek je de principes van duurzaamheid ook door in je persoonlijke leven?

‘Niet op alle vlakken, maar toch. Ik hou van weinig spullen om me heen. Less is more. Ik heb geen auto, woon op een appartement in de stad, deel en leen wat ik kan. Eigenlijk hoef je vandaag nauwelijks nog iets te bezitten, vind ik. En verder: ik spaar zoveel mogelijk energie en water. Alleen het reizen… dat kan ik niet laten (lacht).’

Bron: www.vlaanderen.be

https://overheid.vlaanderen.be/nieuws/wie-hier-straks-mag-werken-heeft-geluk?utm_source=Linkedin&utm_medium=organic&utm_campaign=story_kantoor2023

Datum: 16 oktober 2019

Foto: © Bruzz.be