Menu

Daadkrachtig maar onmachtig: het nieuwe Circular Economy Action Plan

Verbeeck, Sarah avatar
9/04/2020 08:57 in De wijk van morgen

Daadkrachtig maar onmachtig: het nieuwe Circular Economy Action Plan

In deze tijden is het eenvoudig te missen, maar op woensdag 11 maart lanceerde Eurocommissaris Timmermans het nieuwe Circular Economy Action PlanAls onderdeel van de Green Deal wil de Europese Commissie een volgende stap zetten, na het vorige Action Plan dat in 2015 is gelanceerd. “Iedereen wil aanhaken bij de ambities uit de Green Deal,” zo stelde Diederik Samsom, de chef-staf van Timmermans, drie weken geleden in een interview in de Volkskrant. De transitie naar een circulaire economie is daar een belangrijke bouwsteen van. In het nieuwe Circular Economy Plan is veel ambitie te lezen, en een wens naar daadkracht. En dat is hard nodig in een tijd waarin de uitdagingen steeds groter worden. Tegelijkertijd is ook de onmacht voelbaar die men heeft om daadwerkelijke systeemverandering vorm te geven die een circulaire economie nodig heeft. Maar toch moeten we daar ons best voor blijven doen. Inzet op productgroepen

Het Action Plan kiest voor een aanpak vanuit productgroepen, waaronder ICT, textiel en verpakkingsmateriaal. Voor iedere productgroep worden een aantal afspraken en acties genoemd, zoals bijvoorbeeld inzet op standaardisatie van telefoonopladers en meer uniforme samenstellingen van verpakkingsmateriaal om betere recycling mogelijk te maken.

En begrijp me niet verkeerd: met deze inzet vanuit productgroepen kan er écht verschil gemaakt worden. Neem ICT: dit een sector is die wordt gedomineerd door een klein aantal machtige spelers. Vanuit een individuele opdrachtgever, hoe groot ook, blijkt het nauwelijks mogelijk om deze spelers te beïnvloeden om een meer circulair product op de markt te zetten. De producenten zijn almachtig, en hun verdienmodel domineert de markt. Door voor heel Europa nieuwe standaarden te bepalen, worden deze echter van toepassing op een groot deel van hun afzetmarkt – waarmee zij mee zullen moeten bewegen.

Nieuwe regelgeving

Daarnaast wordt er een flink pakket aan nieuwe regelgeving aangekondigd. Zo komt er een uitbreiding van de EcoDesign-richtlijnen voor verschillende productgroepen, waarin onder meer ontwerpprincipes worden vastgelegd en afspraken worden gemaakt over minimale levensduren. Ook wordt er een ‘recht op reparatie’ aangekondigd, onder meer voor ICT-producten. Daarnaast komt er scherpere regelgeving op het toepassen van giftige stoffen, om hergebruik te voorkomen. Ook microplastics worden scherp aangepakt om toekomstige milieu-impact te voorkomen.

Die nieuwe regelgeving getuigt van daadkracht. De Commissie wil strengere eisen stellen aan onze producten, om de milieu- en materiaalimpact te verminderen en consumenten betere producten te bieden. Met deze nieuwe afspraken gaat de Europese Commissie aan het stuur zitten om de industrie mee te nemen onderweg naar meer duurzame en circulaire producten.

Weinig verbinding met het economisch systeem

Het lastige aan de strategie is dat deze vooral lijkt te gaan over de technische kant van circulaire economie. De economische kant komt nauwelijks naar voren. Bedrijven worden nog steeds gestimuleerd om maximaal te produceren, en daarmee gestimuleerd méér grondstoffen te gebruiken. Zij dienen immers het belang van hun aandeelhouders, die gebaat zijn bij maximale winst. Het tegengaan van die perverse prikkels vraagt echter een herontwerp van onze economische spelregels.

Dat onderwerp komt in de strategie nauwelijks naar voren. In het hoofdstuk Crosscutting actions bevindt zich nog een paragraaf Getting the economics right¸ maar daarin bevinden zich vooral vrijblijvende initiatieven. Denk bijvoorbeeld aan een business-led initiative to develop environmental accounting principles en een encouragement of member states to apply (…) environmental taxation and VAT-rates to promote circular economy activity.

Een verschuiving van belasting van arbeid naar grondstof lijkt een van de meest effectieve manieren om bij te dragen aan zo’n circulaire economie. Deze verschuiving komt in het plan echter nauwelijks aan bod. Tegelijkertijd is zo’n verschuiving ook lastig: arbeidsbelasting ligt op het niveau van lidstaten, en grondstofbelasting is met een interne vrije markt alleen op EU-niveau echt effectief. Om een belasting te kunnen verschuiven zal arbeidsbelasting dus allereerst (deels) Europees moeten worden, waar geen enkele lidstaat mee akkoord zal gaan. Dit vraagt dus veel diplomatiek en een goed doordachte invoering. Tegelijkertijd moeten we hier wel mee beginnen, willen we het ooit laten plaatsvinden. Het niet benoemen getuigt van onmacht om het economisch systeem aan te pakken

Lees verder op www.copper8.com

Auteur: Sybren Bosch 

Datum: 6 april 2020

Bron: www.copper8.com

Foto © European Commission 2019

0 reacties

Terug naar zoekresultaten